Zapytaj Ewę – panią logopedę
O prawidłowy rozwój mowy warto dbać tak samo uważnie, jak o zdrowie maluszka. Problemy z nabywaniem umiejętności komunikacyjnych , wady wymowy , kłopoty ze słuchem mogą być w przyszłości przyczyną problemów w nauce szkolnej oraz trudności z odnalezieniem się w grupie rówieśników naszego dziecka. Im wcześniej rozpoczniemy korygowanie nieprawidłowości, tym krótsza będzie ewentualnie terapia dziecka. Logopeda może pomóc maluchowi nie tylko w szybszym opanowaniu prawidłowej mowy, ale również wychwycić inne nieprawidłowości , które mogą być przeszkodą lub utrudnieniem w nauce szkolnej.
Pamiętać jednak należy ,że każde dziecko jest inne i rozwija się we własnym indywidualnym tempie rozwoju. Niektóre etapy rozwojowe mogą pojawić się wcześniej, inne później. Opóźnienie w ramach poszczególnych etapów rozwojowych nie powinno przekraczać pół roku.
Poniższe zestawienie prezentuje rozwój reakcji słuchowych i mowy dziecka od chwili urodzenia do 5-6 roku życia. Oznacza to, że większość dzieci wykonuje w w tym czasie czynności przygotowujące do opanowania systemu językowego związane ze słyszeniem, rozumieniem i mówieniem.
Jeśli masz wątpliwości – niezwłocznie skontaktuj się ze specjalistą.
Noworodek
-
reaguje zmrużeniem oczu lub nagłym rozluźnieniem rączek na bardzo głośne dźwięki
1-3 miesiąc życia
-
reaguje zmrużeniem oczu lub nagłym rozluźnieniem rączek na bardzo głośne dźwięki,
-
przestaje ssać , gdy słyszy głośny dźwięk,
-
wycisza się lub śmieje, gdy do niego mówimy, reaguje na głos bliskiej osoby nawet gdy jej nie widzi,
-
głuży wydając gardłowe dźwięki lub samogłoski,
-
używa krzyku i płaczu do sygnalizowania swoich potrzeb – inaczej płacze przy przemoczeniu, inaczej gdy jest głodne,
3-6 miesiąc życia
-
odwraca głowę w kierunku źródła dźwięku,
-
preferuje zabawki dźwiękowe, grzechotki, reaguje na muzykę,
-
budzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówi,
-
reaguje na zmianę tonu naszego głosu,
-
gaworzy – powtarza ciągi sylab i dźwięków własnych lub zasłyszanych z otoczenia,
-
reaguje gaworzeniem na „ zagadywanie” przez bliskie osoby, uśmiecha się , porusza rękami i nogami,
-
uspakaja się słysząc znany głos
6-10 miesiąc życia
-
odwraca głowę w kierunku źródła dźwięku,
-
skupia uwagę, gdy do niego mówimy,
-
reaguje na zakaz „nie wolno”,
-
reaguje na swoje imię,
-
używa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę, gaworzeniem nawiązuje dialog,
-
reaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie,
-
łączy dźwięki i powtarza sylaby np. ba-ba, da-da,
-
chętnie uczestniczy w zabawach paluszkowych typu „idzie rak”, „warzyła sroczka kaszkę” , zabawa „ kosi-kosi” itp.,
12 miesiąc życia
-
reaguje na zakaz „nie wolno”,
-
reaguje na swoje imię,
-
zwraca głowę w kierunku interesującego dźwięku,
-
budzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówi,
-
używa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę, gaworzeniem nawiązuje dialog, zaczepia,
-
próbuje naśladować głos mamy, taty pod względem rytmu i siły głosu,
-
pytane „gdzie mama?, gdzie tata?, gdzie lampa?” – rozumie i wskazuje palcem,
-
zachęcane wykonuje proste polecenia np. „daj”,
-
tańczy, porusza się i wydaje dźwięki w takt muzyki,
-
próbuje naśladować nasze ruchy,
-
intensywnie gaworzy np. „ ta-ta-ta, ma-ma-ma, da-da-da, ba-ba-ba, na-na-na,”
-
mogą pojawić się pierwsze słowa „mama, tata, baba”, pokazuje np. „pa-pa”, nie,
-
naśladuje odgłosy zwierząt, wypowiada niektóre onomatopeje,
-
wykorzystuje gesty lub mimikę, by spytać lub poprosić o coś,
12-18 miesiąc życia
-
reaguje na zakaz „nie wolno”
-
reaguje na swoje imię wołane z drugiego pokoju,
-
reaguje na polecenia i pytania typu „chodź, daj buzi, zrób pa-pa”,
-
naśladuje wiele wypowiadanych przez ciebie słów, mówi 3 lub 4 słowa,
-
zamiast słów stosuje wyrażenia dźwiękonaśladowcze: „bach,hau,am,”itp,
-
słucha z zainteresowaniem prostych piosenek, wierszyków, krótkich opowiadań,
-
poproszone wskazuje poprawnie niektóre części ciała np. „oko, ucho, nos”,
-
potrafi wskazać często nazywane przez nas przedmioty,
-
tańczy przy muzyce,
18-24 miesiąc życia
-
pokazuje różne części ciała,
-
spełnia proste polecenia np. „daj lalę, włóż piłkę do szafy” itp.
-
odpowiada na pytania np.”czy chcesz więcej?”,
-
śpiewa i tańczy przy muzyce,
-
ma coraz bogatszy słownik, mówi od 20-30 słów,
-
powtarza wielokrotnie wyrazy zasłyszane z otoczenia,
-
zaczyna łączyć dwa wyrazy, tworzy wyrażenia typu „ nie chcę, mamo daj”,
-
wymawia samogłoski : a,u,i,o,e,y, oraz spółgłoski ; m,b,p,t,n,,ł, j,d,
-
upraszcza – tzn może mówić początek lub koniec słowa,
-
nazywa to, czego chce: auto, soczek mleko itp.,
-
potrafi naśladować glosy zwierząt, wskazując odpowiedni obrazek,
2-3 rok życia
-
nazywa większość przedmiotów znanych z otoczenia,
-
wymawia poprawnie coraz więcej głosek np. :k,g,l , trudne głoski zastępuje łatwiejszymi np. sz -s/ś, cz- c/ć, ź-z/ź, r-l/j’
-
pyta „co to jest?, stosuje przeczenia, zaczyna używać liczby mnogiej,
-
pytane wymawia swoje imię,
-
wykonuje bardziej złożone polecenia np. ”weź lalkę i chodź do mamy”,
-
wskazuje różne części ciała,
-
słucha radia i telewizji na tym samym poziomie głośności co inni członkowie rodziny,
-
zadaje pytania interesując się otoczeniem,
3-4 rok życia
-
słyszy, rozumie i reaguje na głos dobiegający z innego pomieszczenia,
-
mówi coraz więcej zdaniami, opowiada proste bajki lub wymyślone historyjki,
-
jest rozumiane przez osoby obce,
-
coraz więcej pyta, odpowiada na proste pytania,
-
zwykle mówi płynnie, czasem mogą pojawić się chwilowe okresy niepłynności mowy – powtórzenia dźwięków , sylab, wyrazów, przeciągania głosek – tzw rozwojowa niepłynność mowy,
-
wymawia poprawnie coraz więcej głosek np. :k,g,l , ś ,ź ć,dź, trudne głoski zastępuje jeszcze łatwiejszymi np. sz -s/ś, cz- c/ć, ź-z/ź, r-l/j’
4-5 rok życia
-
z uwagą słucha prostego opowiadania, potrafi odpowiedzieć na proste pytania związane z treścią, opowiada prostą historyjkę,
-
buduje bogate zdania używa coraz więcej przymiotników,
-
stosuje podstawowe reguły gramatyczne, choć czasem je jeszcze myli,
-
może wymawiać poprawnie coraz więcej głosek np. sz, ż, cz, dż,,r,
5-6 rok życia
-
mowa jest wyraźna i poprawna , prawidłowo wymawia wszystkie głoski języka polskiego,
-
poprawnie buduje zdania stosując reguły gramatyczne,
-
odpowiada na bardziej złożone pytania używając zdań złożonych,
-
opowiada co widzi na ilustracji, opowiada dłuższe bajki, rozumie morał,
-
potrafi rozmawiać z osoba obca nie odbiegając od tematu,
-
używa słów określających stosunki przestrzenne, prawidłowo interpretuje znaki symboliczne, nazywa figury geometryczne,
-
rozumie trudne i złożone polecenia ,
Do logopedy bezwzględnie powinni zgłosić się rodzice tych dzieci, których:
-
mowa jest opóźniona,
-
nieprawidłowa np. malec wsuwa język między zęby, sepleni, mówi „przez nos” choć nie jest przeziębiony,
-
gdy dziecko nie unosi języka za górne zęby lub sprawia mu to duży kłopot,
-
gdy dziecko ma problemy z połykaniem, gryzieniem, żuciem,
-
gdy dziecko nawykowo oddycha przez usta,
-
gdy dziecko nadmiernie się ślini lub gdy nawykowo ssie kciuk,
-
gdy nagle pojawiła nie niepłynność w mowie dziecka,
-
gdy dziecko już mówiło i bez widocznej przyczyny mówi wyraźnie mniej,
Wskazane sytuacje są dla rodziców sygnałem do podjęcia szybkich działań i szukania pomocy specjalisty.
Wizyty u logopedy są ciekawe i przyjemne dla dzieci,, a ćwiczenia łatwe do powtarzania w domu. Warto z nich skorzystać dla dobra maluszka.
Ewa Kuśka
Neurologopeda
Specjalista wczesnego wspomagania rozwoju małego dziecka